اضطراب چیست؟
اضطراب، واکنش طبیعی بدن نسبت به استرس است. اضطراب، احساس ترس و هراس نسبت به رویداد‌های پیش روست. روز اول مدرسه، روز قبل از یک مصاحبۀ کاری، لحظاتی قبل از یک عمل جراحی یا سخنرانی، همه و همه می‌توانند به اکثر مردم احساس هراس و نگرانی را تزریق کنند.
اما اگر احساس اضطرابِ شخصی بیش از حد باشد یا برای مثال بیشتر از ۶ ماه طول بکشد، این فرد دچار اختلال اضطراب شده است.
اختلالات اضطراب
داشتن اضطراب در واکنش به اسباب‌کشی، شروع یک شغل جدید یا امتحان وحشتناکی مثل فیزیک، کاملاً طبیعی‌ست. خیلی خوب می‌دانیم که این نوع اضطراب اعصاب‌خردکُن است اما باعث انگیزۀ شما می‌شود تا بیشتر تلاش کرده و بهتر کار کنید. اضطرابِ عادی احساس زودگذری است که می‌آید و می‌رود اما زندگی شما را دم‌به‌ساعت مختل نمی‌کند.
اگر خدایی ناکرده دچار اختلال باشید، این احساس ترس، از شما دست برنمی‌دارد و همراه همیشگی شماست. مطابق انتظار، این اضطرابِ ادامه‌دار، تجربۀ سخت و طاقت‌فرسایی خواهد بود.
حتی امکان دارد که این نوع اضطراب به شما اجازه ندهد تا از زندگی لذت برده و کارهایی را انجام دهید که از آن‌ها لذت می‌برید. در شرایط وخیم، این احساس حتی می‌تواند کاری کند تا به خاطر ترس، وارد آسانسور نشوید، از خیابان عبور نکنید و حتی از خانه خارج نشوید! اگر برای چنین اضطرابی فکری نکنید و آن را به حال خودش رها کنید، میزان وخامت آن بیشتر و بیشتر خواهد شد.
اختلال اضطراب شایع‌ترین نوع اختلالات روانی است و می‌تواند پیر و جوان را تحت تأثیر قرار دهد. بر اساس تحقیقات سازمان روانپزشکی آمریکا، در میان کسانی که دچار اختلالات اضطراب هستند، تعداد زنان بیشتر از مردان است.
انواع اختلالات
اضطراب بخش اساسی هفت اختلال مختلف نیز به حساب می‌آید که عبارتند از:
- اختلال وحشت: تجربۀ وحشت‌زدگی و حملههای وحشت در مواقع غیرمنتظره. کسی که دچار اختلال وحشت است، به طور مداوم اضطراب و هراس دارد که نکند باز هم به او حملۀ وحشت دست بدهد.
- فوبیا: ترس بیش از اندازه از یک شی‌ء، موقعیت یا فعالیت خاص.
- اختلال اضطراب اجتماعی: ترس بیش از حد از قضاوت دیگران در موقعیت‌های اجتماعی.
- اختلال وسواس فکری-عملی: داشتن افکار غیرمنطقی مکرر که باعث می‌شود تا فرد رفتارهای خاصی را تکرار کند.
- اختلال اضطراب جدایی: ترس دور بودن از خانه یا عزیزان.
- اختلال اضطراب بیماری: مضطرب بودن در رابطه با سلامت خود (که قبل‌تر به آن خودبیماراِنگاری یا هیپوکندریا می‌گفتند.)
- اختلال اضطراب بعد از سانحه: داشتن اضطراب در پی یک حادثۀ جدی همچون سوءاستفادۀ جنسی، تصادف، سوانح طبیعی مانند زلزله، جنگ و… .
علائم
اضطراب برای هر کسی تجربۀ متفاوتی است. ممکن است این احساس باعث لرزش دست یک نفر شود اما در فرد دیگری، تپش قلب را در پی داشته باشد. حتی شاید شخصی احساس کند که ازخودبی‌خود شده، انگار که ذهن و بدن ارتباطشان را از دست داده باشند.
همچنین افراد به شکل‌های متفاوتی همچون کابوس، حملۀ وحشت و تفکرات یا خاطرات دردناک غیرقابلِ‌کنترل، اضطراب را تجربه می‌کنند. امکان دارد که یک احساس ترس و نگرانی کلی در شما باشد یا از یک مکان و رویداد خاصی ترس داشته باشید.
علائم تجربۀ اضطراب کلی عبارتند از:
- تپش قلب
- نفس کشیدن‌های کوتاه و باعجله
- بی‌قراری
- ناتوانی در تمرکز
- به سختی به خواب رفتن
علائم شما می‌توانند زمین تا آسمان با علائم شخص دیگری تفاوت داشته باشند. به همین دلیل، ما باید دربارۀ تمامی نشانه‌های بروز اضطراب اطلاعات کسب کنیم.
حملۀ اضطراب چیست؟
حملۀ اضطراب یک احساس هراس، نگرانی، درماندگی و ترس شدید و تحمل‌‌ناپذیر است. در بسیاری از افراد، این حمله‌ها آرام‌آرام شکل می‌گیرند. امکانش هم وجود دارد که شرایط حمله‌ها در اثر یک اتفاق استرس‌‌زا وخیم‌تر شوند.
حملههای اضطراب طیف بسیار گسترده‌ای دارند و علائم آن‌ها در میان افراد متفاوت است. دلیلش هم این است که برخی از این علائم در همۀ افراد بروز نکرده و در طول زمان تغییر می‌کنند.
علائم شایع حمله‌ی اضطراب عبارتند از:
- احساس ضعف و سرگیجه
- تنگی نفس
- دهان خشک
- عرق کردن
- احساس ناگهانی سرما یا گرما (گرگرفتگی)
- هراس و نگرانی
- بی‌قراری
- درماندگی
- ترس
- بی‌حس شدن یا مور‌مور شدن دست و پا
در نظر بگیرید که برخی از علائمِ حملۀ وحشت و حملۀ اضطراب یکسان هستند اما این دو با هم تفاوت دارند.
چه چیزی باعث مضطرب شدن می‌شود؟
محققان دلیل اصلی و دقیق مضطرب شدن افراد را نمی‌دانند. با این حال، آن‌ها ترکیبی از علل مختلف را ارائه کرده‌اند که هر کدام از آن‌ها در ایجاد این احساس نقش متفاوتی دارند. این علت‌ها شامل عوامل ژنتیکی، عوامل محیطی و همین طور شیمی اعصاب می‌شوند.
علاوه بر آن، محققان بر این باورند که قسمتهایی از مغز که مدیریت ترس را بر عهده دارند، تغییر یافته و باعث ایجاد اضطراب می‌شوند.
در تحقیقاتی که به تازگی صورت می‌پذیرد، متخصصان قسمتهایی از مغز را بررسی می‌کنند که با مضطرب شدن فرد در ارتباط هستند.
آیا برای تشخیص اضطراب آزمایشی وجود دارد؟
تشخیص اضطراب از طریق یک آزمایش امکان‌پذیر نیست، بلکه نیازمند فرآیندی طولانی است که شامل آزمایشات فیزیکی، ارزیابی‌های سلامت روحی-روانی و پاسخ به پرسش‌های روانشناسی می‌شود.
برخی از پزشک‌ها آزمایش‌هایی فیزیکی همچون آزمایش خون و ادرار را تجویز می‌کنند تا وضعیت پزشکی‌تان را بررسی کرده و ارتباط آن با علائم را مشخص کنند. آن‌ها با این کار در تلاش هستند تا روی دیگر بیماری‌ها ضربدر بکشند و اطمینان حاصل کنند که مشکل از اضطراب است، نه چیز دیگری.
همچنین پزشک معالج برای ارزیابی سطح اضطراب شما، سراغ تست‌ها و آمارسنجی‌های متعدد می‌رود.
راه‌های مقابله با اضطراب چیست؟
وقتی که اضطراب شما تشخیص داده شد، می‌توانید همراه با پزشک معالجتان گزینه‌های مختلف درمانی را بررسی کنید. معالجۀ پزشکی برای همۀ افراد ضرورت ندارد. در اکثر موارد تنها کاری که باید برای مقابله با علائم انجام دهید، ایجاد تغییرات در سبک زندگی‌تان خواهد بود.
با این حال، در شرایط متوسط و وخیم، معالجه می‌تواند به شما کمک کند تا با علائم مقابله کنید و زندگی روزمرۀ قابل مدیریتی را پیش بگیرید.
معالجۀ اضطراب به دو دسته طبقه‌بندی می‌شود: روان‌درمانی و دارودرمانی. ملاقات با یک مشاور یا روانشناس به شما کمک می‌کند تا برای مقابله با این احساس ابزارها و استراتژی‌های مختلفی را یاد بگیرید.
داروهای مورد استفاده برای درمان، شامل داروهای ضدافسردگی و آرامش‌بخش‌ها می‌شوند. این داروها به کار گرفته می‌شوند تا شیمی اعصاب شما را متعادل ساخته، مانع دوره‌های اعصاب شوند و علائم شدید اختلال را از زندگی‌تان دور کنند.
راه‌های طبیعی درمان
یکی از راه‌های مؤثر برای از بین بردن استرس و اضطرابی که هر روز با آن درگیر هستیم، ایجاد تغییرات در سبک زندگی است. این روش‌های طبیعی تنها زمانی تأثیرگذارند که شما به بدن خود اهمیت دهید، در فعالیت‌های سالم شرکت کنید و روی فعالیت‌های مضر خط بکشید.
این روش‌ها عبارتند از:
- خواب کافی
- مدیتیشن
- فعال بودن و ورزش کردن
- داشتن یک رژیم غذایی سالم
- عدم مصرف الکل
- پرهیز مواد غذایی کافئین‌دار
- ترک سیگار
- نوشیدن آب کافی
درمان در کودکان و نوجوانان
اضطراب در کودکان طبیعی و معمول است. در واقع، از هر هشت کودک، یک کودک از این احساس رنج می‌برد. حتی اضطراب در مواقعی با کودک باقی مانده و تا انتهای عمر از او دست برنمی‌دارد. حتی امکان دارد که اضطراب‌‌ها وخیم باشند و به اختلالات منجر شوند.
کودکان با افراد بالغ متفاوت هستند و همین مسئله برای ما این سؤال را ایجاد می‌کند که چگونه می‌توانیم اضطراب‌های کودکان را مدیریت کنیم. درمان در کودکان به دو صورت انجام می‌گیرد: درمان رفتاری-شناختی (گفت‌وگو درمانی) و دارودرمانی.
نوجوانان نیز برای مضطرب بودن دلایل زیادی دارند. امتحانات، کنکور، دانشگاه و غیره، همه و همه در نوجوانی اتفاق می‌افتند. پس درنتیجه، در نوجوانان نیز اختلالات مشاهده می‌شوند. برای درمان در نوجوانان نیز از دو روش گفت‌وگو درمانی و دارودرمانی استفاده می‌شود.
اضطراب و الکل
اگر شما به صورت دائم مضطرب شوید، امکانش وجود دارد که برای آرام کردن خود سراغ الکل بروید. هر چه باشد، الکل آرامش‌بخش است. الکل، فعالیت‌های بخش مرکزی سیستم شما را کاهش می‌دهد و به شما کمک می‌کند تا آرامش بیشتری داشته باشید.
شاید بر اساس برخی از باورهای غلط فکر کنید که الکل همان جوابی است که به دنبال آن می‌گشتید اما مطمئن باشید، الکل را‌ه‌حل اضطراب‌های شما نیست.
برخی از افراد برای مقابله با اختلالات سراغ الکل و مواد مخدر می‌روند تا حال بهتری داشته باشند. این مسئله می‌تواند منجر به وابستگی و اعتیاد شود. در برخی موارد، مقابله با اضطراب نیازمند ترک اعتیادات الکل و مواد مخدر خواهد بود. مصرف زیاد و طولانی‌مدت الکل می‌تواند شرایط را از این چیزی که هست، بدتر بکند.
آیا رژیم غذایی مناسب قادر به درمان اضطراب خواهد بود؟
معمولاً برای درمان، از مدیتیشن و گفت‌وگو استفاده می‌شود. ایجاد تغییرات در سبک زندگی، مثل داشتن خواب کافی و ورزش مداوم نیز کمک‌کننده است. علاوه بر این، برخی از تحقیقات نشان می‌دهند که اگر به طور دائم از این احساس رنج می‌برید، رژیم‌غذایی‌تان می‌تواند روی مغز شما تأثیرات مثبتی بگذارد.
غذاهایی که برای مقابله با اضطراب مفید هستند، عبارتند از:
- ماهی سالمون
- بابونه
- شکلات تلخ
- ماست
- چای سبز
نتیجه‌گیری
اختلالات اضطراب می‌توانند به وسیلۀ دارودرمانی یا روان‌درمانی یا هر دوی آن‌ها درمان شوند. افرادی که دچار اختلال اضطرابِ ملایمی هستند یا از چیزی ترس دارند که به راحتی می‌توانند از آن دوری کنند، تصمیم می‌گیرند تا با شرایط کنار بیایند و به دنبال درمان نمی‌روند.
به خاطر داشته باشید که این اختلالات، هر چقدر هم که وخیم باشند، قابل درمان هستند. با اینکه اضطراب در اکثر مواقع با پای خودش جایی نمی‌رود، شما می‌توانید یاد بگیرید تا آن را مدیریت کرده و زندگی شاد و سالمی داشته باشید
